වර්තමාන සිංහල සාහිත්‍ය අධ්‍යාපනයට හා දේශපාලන කතිකාවට මඟ හැරෙන සහිත්‍යකරුවාගේ සමාජයීය හා ආත්මිය භූමිකාව-3කොටස

එරික් ඉලයප්ආරචිචි:

වර්තමාන සාහිත්‍යය හා කලාව මෙන් ම සිංහල කලා අධ්‍යාපනය ද මුහුණ දෙන යථෝක්ත බරපතළ අභියෝගයට විසඳුම, කලාකරුවාගේ සමාජයීය හා ආත්මීය භූමිකාව හොඳින් අවබෝධ කර ගැනීම පමණි. එය විනා කිසියම් පැරණි ලේඛකයකු හෝ වෙනත් කලාකරුවකු ඉසිවරයකු ලෙස ආගම් කර්තෘවරයකුගේ මුහුණුවරින් මහේශාඛ්‍ය මට්ටමකට නැංවීම හෝ සාහිත්‍ය කලා සංස්ථාවක් ලෙස එවැන්නකු ඔසවා තැබීම නොවන බව ද කිව මනා ය. කවර පැරණි කලාකරුවකුගේ නිර්මාණයක් වූවත් පසුකාලීනයන් හමුවේ නැවත කියවමින් එහි තිබෙන සර්වකාලීන අදාළත්වය විමසීම සඳහා විවෘතව පවතින්නකි. සාහිත්‍ය අධ්‍යාපනයේ අභියෝගය හා සමකාලීන ගැටළු මතු වන්නේ මේ කාරණයේ දී ය.
කවර පැරණි සාහිත්‍යකරුවකුගේ භූමිකාව වූවත් විෂයමාලා ඔස්සේ ඉසිවරයකුගේ මට්ටමට එසවීම සදාචාරාත්මක සළුපිළි ඇන්දවීමක් වන අතර, ඒ සාහිත්‍යකරුවා සංස්ථාපිතයක් බවට පරිවර්තනය කිරීම යනු සාහිත්‍යයේ සිවිල් බලය ස්ථාපිත කිරීම, සාහිත්‍ය කර්මාන්තකරණය සාහිත්‍ය කලාවට ඉහළින් ඔසවා තැබීම, අරමුදල් පාදක ව්‍යාපෘතිකරණය දියත් කිරීම හා එහි බල රූපාකාරයන්ගේ අනිසි රජැයීම පිළිබඳ කාරණයකි.

රෝලන්ඩ් බාත‍‍ගේ කර්තෘගේ මරණය’ පිළිබඳ අදහස ඉදිරියේ එම කාරණාවල වලංගුතාව ප්‍රශ්නයට භාජනය වේ. ඇත්ත වශයෙන් ඒ සංකල්පය මේ කාරණයේ දී වඩාත් ප්‍රතිඵලදායක ය. ප්‍රති-සෘෂිවර ප්‍රවිෂ්ටයක් සහ ප්‍රති-සංස්ථාපිත අරාජිකත්වයක්, සාහිත්‍යකරුවකුගේ භූමිකාව සහ එහි සමාජ අනිවාර්යතාව තේරුම් ගැනීම සඳහා වඩාත් යෝග්‍ය වන බව යෝජනා කරමු.
සාහිත්‍යකාර ඉසිවරකරණයේ දී හා සංස්ථාකරණයේ දී සිදු වන්නේ එවැනි සාහිත්‍යකරුවන් සාහිත්‍යය වෙනුවෙන් පවතින අවසන් විසඳුම ලෙස සැලකීම යි. එවිට ඒ ලේඛකයා හා සමකාලීනත්වය අතර ගැටුමක් නිර්මාණය වන අතර, සමකාලීනත්වය නිරූපණය කිරීමේ වුවමනාවෙන් මෙහෙය වන්නා වූ නව ලේඛකයින්ගේ පරිශීලනයෙන් ඒ ලේඛකයා ඈත් වී ගොස් නව සමාජයට ඔහු අහිමිවී යයි. ජාතියක ප්‍රාඥයා, ජාතියක ලේඛකයා, ජාතියක ගාන්ධර්වයා, ජාතියක සිත්තරා වැනි තනතුරු එහි ලා ලේඛකයකු හෝ කලාකරුවකු වෙනුවෙන් අටවන ලද මර උගුල් පමණි.
එවැනි ධූරාවලීගත කිරීමක දී ඒ ධූරාවලියේ අනු – තනතුරු ද බිහි වන අතර ප්‍රාන්තය, ප්‍රදේශය, වර්ගය, කුලය, ආගම යනාදි වශයෙන් ද එවැන්නෝ බිහි වෙති. එය යථෝක්ත පසුගාමී සමාජ නිර්මිතය නිසා ඇති වන අනිසි ප්‍රතිනිෂ්පාදනයකි (reproduction).
රුසියානු සාහිත්‍යය විචාරය තුළ මේ ගැටළුව විස‍ඳෙන්නේ ඉතාමත් අපූරු ආකාරයකට ය. එහි දී තොල්ස්තෝයි ද? දොස්තොයෙව්ස්කි ද? යන ප්‍රශ්නය, ජර්මානු සාහිත්‍ය චින්තක ජෝර්ජ් ස්ටයිනර් මතු කර දෙයි.

ඒ නිසා ඒ ලේඛකයින් දෙදෙනාගෙන් කිසිවෙක් අග්‍රස්ථානයට පත් නොවේ. සාපේක්ෂ අගය සාහිත්‍ය සහෝදරත්වයේ අංගයකි.
ඊට අතිරේකව තවත් රසබර නිදසුනක් රුසියානු සාහිත්‍යය පිළිබඳ බටහිර විචාරයෙන් අපට ලැබේ. ඒ ප්‍රකට රුසියානු – බ්‍රිතාන්‍ය චින්තකයකු වූ අයිසයා බර්ලින් වෙතිනි.
තොල්ස්තෝයි හා දොස්තොයෙව්ස්කි සම්බන්ධයෙන් ඔහු විසින් ‘සිවලා සහ ඉත්තෑවා’ පිළිබඳ ප්‍රතිවිරෝධය ඉදිරිපත් කරනු ලැබේ. සිවලා බොහෝ දේ දන්නා අතර ඉත්තෑවා එක් විශාල දෙයක් දකින බව ග්‍රීක කවි ආකිලොකස් කියා ඇති බව අයිසයා බර්ලින් කියයි.

ඒ අනුව හෙරඩෝටස්, ඇරිස්ටෝටල්, මොන්ටේංඤ්, ඉරැස්මස්, ශේක්ස්පියර්, මොලියේ, ගතේ, පුෂ්කින්, බල්සක්, ජොයිස් ආදීන් අඩුවැඩි වශයෙන් සිවල් කුලකයට අයිති වන අතරේ ප්ලේටෝ, ඩාන්ටේ, ලුක්‍රිටියස්, පැස්කල්, හේගල්, දොස්තොයෙව්ස්කි, නීට්ෂ, ඉබ්සන්, පෲස්ට් ආදීන් ඉත්තෑ කුලකයට අයිති ය. ඊසාක් බර්ලින්ට අනුව තොල්ස්තෝයිගේ තත්ත්වය අපැහැදිලි ය. *4
එවැනි සංසන්දනයන්ට ඉඩ අහුරා ලේඛකයකු ඉසිවරයකු කිරීම හෝ අවිවාදිත සාහිත්‍ය සංස්ථාවක් බවට පත් කිරීම යෝග්‍ය සාහිත්‍ය විචාර පිළිවෙතක් නොවන බව ය, ස්ටයිනර් හා බර්ලින්ගේ විචාරවලින් අපට පෙනෙන්නේ. තවද ලේඛකයා දර්ශනවාදියකු ලෙස තහවුරු කළ හොත් ඒ ලේඛකයා හා දර්ශනවාදය, නිදහස් හා විවාද සම්පන්න අදහස් ගොන්නක් ලෙස නොපැවතී සංස්ථාපිත දෘෂ්ටිවාදයක් ලෙස තහවුරු වේ. එය ඉන් පසු සන්නද්ධ ස්වසන්තානමාත්‍රවාදයක් (solipsism) දක්වා ද පරිහානියට පත් විය හැකි ය.
එවැනි තත්ත්වයක දී පැරණි ලේඛකයකුගේ නිර්මාණ මාලාවට සිදු වන්නේ බලවත් අගතියකි. එය ලේඛකයාට ඔහුගේ ලෝකය අහිමි කිරීමක් ද, ලෝකයට ලේඛකයා අහිමි කිරීමක් ද වේ.

*4. Isaiah Berlin, Russian Thinkers, Penguin Books, 1978, p. 24
සාහිත්‍ය ලෝකයකට, විශේෂයෙන් ඔහු හෝ ඇය විසින් භාවිතා කරන ලද භාෂා ලෝකයට ලේඛකයකු අහිමි කිරීම බලවත් අපරාධයකි. එය අප අද අත්දකින සංස්කෘතික හා භාෂා විපරීතයට අත්උදව් දෙන අන්දමේ සංස්කෘතික අපරාධයක් වන බව කිය මනා ය.
අප අද පසු කරන්නේ සමාජ ව්‍යාකූලත්වය තුළ ‘සංස්කෘතික අවකාශ’ හා ‘භාෂා අවකාශ’ වෙනත් අවකාශ බවට ශීඝ්‍රයෙන් පරිවර්තනය වන්නා වූ වකවානුවක ය. ලේඛකයා පිළිබඳ අවශ්‍යතාව අනිවාර්ය සමාජ කොන්දේසියක් බවට පත් වන්නේ ඒ අභියෝගාත්මක සමාජ සන්දර්භය තුළ බව අවධාරණය කළ මනා ය.
හැටේ දශකයේ මෙරට ද අතිශයින් ජනප්‍රිය වූ ‘මයි ෆෙයා ලේඩ්’ චිත්‍රපටියට පාදක කර ගැනුණු ‘පිග්මැලියන්’ වේදිකා නාට්‍යය වෙනුවෙන් රචනා කරනු ලබන පෙරවදන ආරම්භයේ දී, අයර්ලන්ත මහා නාට්‍යකරු ජෝර්ජ් බර්නාර්ඩ් ෂෝ මෙසේ ලියයි.

“ඉංග්‍රීසීන් තුළ ඔවුන්ගේ භාෂාව ගැන ගෞරවයක් නොමැති අතර, ඔවුන්ගේ දරුවන්ට එය කතා කරන්නට නූගන්වනු ඇත. සම්මත භාෂණ අගයක් (speech value) නොමැති තම ව්‍යාංජනාක්ෂර – සියල්ල ම නොවේ – සහිත පැරැණි විදෙස් හෝඩියක් විනා, උච්චාරණය කරන්නට දෙයක් නැති නිසා ඔවුන්ට එය උච්චාරණය කරන්නට නුපුළුවන. එම නිසා එය කියවන (reading) විට කෙසේ ශබ්ද විය යුතු ද කියා තමාට උගන්වා ගන්නට කිසි ම මිනිසකුට නුපුළුවන. තවද තවත් ඉංග්‍රීසිකාරයකු විසින් දක්වනු ලබන අවමානයෙන් තොරව ඉංග්‍රීසිකාරයකුට කට අරින්නට නොහැකි ය. බොහෝ යුරෝපීය භාෂා වෙතට විදේශකයින්ට දැන් කළු සුදු වශයෙන් ළඟා වන්නට පුළුවන. ඉංග්‍රීසිකාරයින්ට හා ප්‍රංශකාරයින්ටවත් එලෙසින් ඉංග්‍රීසි හා ප්‍රංශ කරා ළඟා වන්නට නොහැකි ය. අද අපට ඉතාමත් වුවමනා වී තිබෙන ප්‍රතිසංස්කරණවාදියා (reformer) වන්නේ උනන්දු සහගත උද්යෝගිමත් ශාබ්දිකයෙකි (energetic phonetic enthusiast). මා එවැන්නකු ජනප්‍රිය නාට්‍යයක වීරයා (hero) බවට පත්කර තිබෙන්නේ ඒ නිසා ය.”*4
*4. Bernard Shaw, Pygmalion, Longmans Greens, 1964, p. 1