Mandis Murrukkuwadura
බොල්ෂෙවික් විප්ලවය යනු 1917 ඔක්තෝබර් මාසයේදී රුසියාවේ සිදුවූ ඓතිහාසික සිදුවීමකි. මෙය ලෙනින්ගේ නායකත්වය යටතේ බොල්ෂෙවික් පක්ෂය විසින් රුසියානු තාවකාලික ආණ්ඩුව (Provisional Government) පෙරලා දමා බලය අල්ලා ගත් අවස්ථාවයි. මෙම විප්ලවයේ ප්රධාන අරමුණ වූයේ ධනවාදී (capitalist) ආර්ථික හා සමාජ පද්ධතිය බිඳ දමා, කම්කරු පන්තියේ (proletariat) බලය මත පදනම් වූ සමාජවාදී (socialist) රාජ්යයක් ගොඩනැගීමයි.1917 පෙබරවාරි විප්ලවය හරහා රුසියාවේ සාර්වාදී (Tsarist) රාජාණ්ඩුව අවසන් වූ අතර, තාවකාලික ආණ්ඩුවක් බලයට පත් විය.
මෙම ආණ්ඩුව ලිබරල්වාදීන් සහ මධ්යස්ථ සමාජවාදීන් (එනම්, මෙන්ෂෙවිකයන් සහ සමාජවාදී විප්ලවවාදීන්) එකතුවෙන් පාලනය කළේය. එහෙත්, එය රුසියාවේ පළමු ලෝක යුද්ධය (1914-1918), ආර්ථික අර්බුදය, සහ සාගතය වැනි ගැටලු විසඳීමට අපොහොසත් වූ බැවින් ජනතාවගේ අප්රසාදයට ලක් විය.1917 ඔක්තෝබර් 25-26 (නව බටහිර දිනදර්ශනයට අනුව නොවැම්බර් 7-8) බොල්ෂෙවිකයන්, ලෙනින්ගේ සහ ලියොන් ට්රොට්ස්කිගේ නායකත්වය යටතේ, සන්නද්ධ කැරැල්ලක් හරහා පෙට්රොග්රාඩ් (වර්තමාන සාන්ත පීටර්ස්බර්ග්) හි තාවකාලික ආණ්ඩුව පෙරලා දැමීය. ඔවුන් Winter Palace ඇතුළු ප්රධාන රජයේ ආයතන අල්ලා ගත් අතර, සමාජවාදී රජයක් පිහිටුවීය.
මෙය “බොල්ෂෙවික් විප්ලවය” ලෙස සරලව හැඳින්වේ.
බොල්ෂෙවිකයන්ගේ බලය අල්ලා ගැනීමේ යතුර වූයේ ඔවුන්ගේ ජනප්රිය සටන් පාටයන් වන”සාමය, ඉඩම්, ආහාර” (Peace, Land, Bread)යන්නයි. යුද්ධයෙන් හෙම්බත් වූ ජනතාවට සාමයද, ගොවීන්ට ඉඩම් බෙදා දීමට, සහ ආහාර හිඟය විසඳීමට ඔවුන් පොරොන්දු වූහ.ඔවුන් Petrograd Soviet (කම්කරු, සොල්දාදු, සහ ගොවි නියෝජිතයන්ගේ සභාව) හරහා ජනතාවගේ සාමූහික කැමැත්ත (collective will) එකතු කළහ.ඔක්තෝබර් විප්ලවයෙන් පසු, බොල්ෂෙවිකයන් Sovnarkom (Council of People’s Commissars) සෝවියට් සබා පිහිටුවා, ලෙනින්ගේ නායකත්වය යටතේ රුසියාවේ පළමු සමාජවාදී රජය පිහිටුවිය.
මෙතන දී වැදගත් වන ලිවීමක් වන්නේ ග්රාම්ෂි විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද “ප්රාග්ධනයට එරෙහිව විප්ලවය යන ලිපියයි. අපි ඒ මත පදනම් ව රුසියානු විප්ලවය තේරුම් ගන්න උත්සහයක් දරමු.
“ප්රාග්ධනය” යනු ධනවාදයේ මූලික ගුණාංගය වන පුද්ගලික හිමිකාරීත්වය, ලාභ ලුහුබැඳීම, සහ කම්කරුවන්ගේ ශ්රමය උරා ගැනීම මත ගොඩනැගුණු අතිරික්තය මත පදනම් වුණු ආර්ථික පද්ධතියකි. බොල්ෂෙවික් විප්ලවය මෙම පද්ධතියට එරෙහිව පන්ති සටනක් (class struggle) ලෙස හඳුන්වනු ලැබීය. මාක්ස්වාදී (Marxist) දර්ශනයට අනුව, ධනවාදය කම්කරුවන් සහ ධනපතියන් (bourgeoisie) අතර ප්රතිවිරෝධයන් ජනනය කරන අතර, බොල්ෂෙවික් විප්ලවය මෙම ප්රතිවිරෝධයන් උග්ර කරමින් කම්කරු පන්තියේ ජයග්රහණය උදෙසා බලය අල්ලා ගැනීමක් විය.මාක්ස්වාදීන් (Maximalists) යනු බොල්ෂෙවික් විප්ලවයේ ආන්තික (radical) කොටසක් හෝ ඉතා තීව්ර සමාජවාදී අරමුණු වෙනුවෙන් කැපවූ කණ්ඩායමකි. ඔවුන් ධනවාදී පිළිවෙලක් යළි ඇතිවීමට ඉඩ නොතබා, ඉතා ඉක්මනින් සමාජවාදී රාමුවක් ගොඩනැගීමට උත්සාහ කළහ. ඔවුන්ගේ ආඥාදායකත්වය (dictatorship) යනු “කම්කරු පන්තියේ ආඥාදායකත්වය” (dictatorship of the proletariat)වන අතර එය මාක්ස්වාදී සංකල්පයට අනුව යොමු වූවකි. මෙහිදී, ඔවුන් ධනවාදී බලවේගවලින් තොරව, රාජ්ය යාන්ත්රණය කම්කරුවන්ගේ පාලනය යටතේ පවත්වා ගෙන යාමට බලාපොරොත්තු වූහ.
විප්ලවයේ ජයග්රහණ සහ සමාජවාදී රාමුව තුල බොල්ෂෙවික් විප්ලවය යනු ධනවාදයට එරෙහිව ලබාගත් ජයග්රහණවලින් පිරිපුන් විය. ඉඩම්, කර්මාන්ත, සහ සම්පත් රජයේ පාලනයට ගැනීම, කම්කරුවන්ට වැඩි අයිතිවාසිකම් ලබා දීම, සහ ධනපති පන්තියේ බලය බිඳ දැමීම මෙහි ප්රධාන පියවර විය. මාක්ස් වාදීන් මෙම ජයග්රහණ ස්ථිර කරමින්, සමාජවාදී රාමුවක් තුළ රටේ ආර්ථික හා සමාජ පද්ධතිය ප්රතිසංවිධානය කිරීමට උත්සාහ කළහ. ඔවුන්ගේ ඉලක්කය වූයේ පන්ති රහිත සමාජයක්, ධනවාදී පීඩනයෙන් තොර, සමානාත්මතාවය මත පදනම් වූ සමාජයක් සහ
ධනවාදී ලාභ ලුහුබැඳීම වෙනුවට, රජය මගින් ආර්ථිකය පාලනය කිරීම.
කම්කරුවන්ට බලය ලබා දීම මගින් ධනපති පාලනය තුරන් කිරීම සහ
විප්ලවය තුළ ලබාගත් ජයග්රහණ ස්ථිර කරමින්, ධනවාදය යළි බලයට පැමිණීම වැළැක්වීමයි. එහිදී, මාක්ස් වාදීන් බලය අල්ලා ගැනීමෙන් පසු, ඔවුන්ගේ බලය ස්ථාවර කිරීමටත්, සමාජවාදී රාමුව තුළ රටේ සංවර්ධනය ඉදිරියට ගෙන යාමටත් උත්සාහ කළහ. එහෙත්, මෙම ගමනේදී බොල්ෂෙවික් විප්ලවයට බොහෝ අභියෝගවලට මුහුණ දීමට සිදුවිය. ධනවාදී බලවේග සහ විප්ලවයට විරුද්ධ “ප්රතිවිප්ලවයන්” සමඟ ගැටුම්.
සහ විදේශීය බලවේගවලින් එල්ල වූ ප්රහාර.
යුද්ධයෙන් හා විප්ලවයෙන් රටේ ආර්ථිකයට එල්ල වූ හානිය මෙතනදී අමතක නොකළ යුතුය.බොල්ෂෙවික් විප්ලවයේ අවසාන ඉලක්කය වූයේ “කම්පනයකින් තොරව” සමාජවාදී රාමුව තුළ රටේ සමගියක් වර්ධනය කරලිමයි. මෙයින් අදහස් වන්නේ, ධනවාදයේ බලපෑම්වලින් තොරව, කම්කරු පන්තියේ බලය මත පදනම් වූ රාජ්යයක් ගොඩනැගීමයි. මෙම රාමුව තුළ, ඉඩම්, කර්මාන්ත, සහ සම්පත් ජනතාවගේ පාලනය යටතේ පවත්වා ගෙන යාමත්, ආර්ථික හා සමාජ සමානාත්මතාවය ඇති කිරීමත් බලාපොරොත්තු විය.
ග්රම්සිගේ (Antonio Gramsci) 1917 දෙසැම්බර් 24 දින පළ වූ “The Revolution Against ‘Capital'” (ප්රාග්ධනයට එරෙහි විප්ලවය) නම් ලිපියේ කොටසක ඔහු මෙහෙම ලියනවා.බොල්ෂෙවික් විප්ලවය සිදුව ඇත්තේ කරුණු වලට වඩා දෘෂ්ටිවාදයට මුල් තැන දීමෙනි. (එබැවින්, අවසානයේදී, අප දන්නා දේට වඩා වැඩි යමක් දැන ගැනීම අපට වැදගත් නොවේ). එය කාල් මාක්ස්ගේ ප්රාග්ධනයට එරෙහි විප්ලවයයි. රුසියාවේ මාක්ස්ගේ ප්රාග්ධනය වූයේ කම්කරුවන්ට වඩා ධනේශ්වරයට අයත් පොතකි. එය රුසියානු ධනේශ්වරයක් බිහිකිරීමේ, ධනවාදී යුගයක් ආරම්භ කිරීමේ, බටහිර ශිෂ්ටාචාරයක් ගොඩනැගීමේ අවශ්යතාවය පිළිබඳ විවේචනාත්මක සාක්ෂියක් විය. කම්කරුවන්ට ඔවුන්ගේ ප්රතිප්රහාරය, ඔවුන්ගේ ඉල්ලීම්, ඔවුන්ගේ විප්ලවය ගැන සිතීමට පවා පෙර මෙය සිදුවිය යුතුවිය. කරුණු දෘෂ්ටිවාදය අභිබවා නොගියේය. රුසියාවේ ඉතිහාසය ඓතිහාසික භෞතිකවාදයේ නීතිවලට අනුකූලව දිග හැරිය යුතු යැයි කියන ලද විවේචනාත්මක සැලසුම් බිඳ දැමීය. බොල්ෂෙවිකයන් කාල් මාක්ස් ප්රතික්ෂේප කරන අතර, ඔවුන්ගේ ක්රියාවෙන් සහ ඔවුන්ගේ ජයග්රහණවලින් කියා සිටින්නේ, ඓතිහාසික භෞතිකවාදයේ රීති සිතූ තරම් නම්යශීලී නොවන බවත්, ඇත්ත වශයෙන්ම සිතූ පරිදි සිදු නොවන බවත්ය.
අපි ඉහත ඉදිරිපත් කලේ ඇන්ටෝනියෝ ග්රම්සිගේ (Antonio Gramsci) 1917 දෙසැම්බර් 24 දින *Avanti!පුවත්පතේ පළ වූ *”The Revolution Against ‘Capital'”* (ප්රාග්ධනයට එරෙහි විප්ලවය) ලිපියේ කොටසකි. මෙම කොටස බොල්ෂෙවික් විප්ලවය (1917 ඔක්තෝබර්) මාක්ස්වාදයේ සම්ප්රදායික ඓතිහාසික භෞතිකවාදය (Historical Materialism) ඉක්මවා ගිය ආකාරය ගැන ග්රම්සිගේ දාර්ශනික විග්රහය ඉදිරිපත් කරයි. ඔහු බොල්ෂෙවිකයන්ගේ විප්ලවය “ජීවමාන” (living) මාක්ස්වාදී චින්තනයකින් බල ගැන්වුණු, මිනිසුන්ගේ සාමූහික කැමැත්ත (collective will) මත ගොඩනැගුණු සිදුවීමක් ලෙස දකියි.
බොල්ෂෙවික් විප්ලවයේ දෘෂ්ටිවාදාත්මක (ideological) බලය සහ එය මාක්ස්වාදයේ භෞතිකවාදී (materialist) රාමුව ඉක්මවා ගිය ආකාරය ගැන සාකච්ඡා කරයි. ග්රම්සිට අනුව, බොල්ෂෙවිකයන් කාල් මාක්ස්ගේ ප්රාග්ධනය (Das Kapital) ග්රන්ථයේ තිබෙන මතවාදී ආඥාදායක අර්ථකථන ප්රතික්ෂේප කළ අතර, මාක්ස්වාදයේ “ජීවමාන චින්තනය” (living thought) භාවිතා කරමින්, රුසියාවේ විශේෂිත තත්ත්වයන්ට (semi-feudal economy, war crisis)ගැලපෙන ආකාරයට විප්ලවය සිදු කළහ. ඔහු මිනිසුන්ගේ සාමූහික කැමැත්ත ඉතිහාසය හැඩගස්වන ප්රධාන සාධකය ලෙස ඉස්මතු කරයි, එය ආර්ථික කරුණුවලට යටත් නොවන, ගතික බලවේගයකි.කෙසේ වෙතත්, මෙම සිදුවීම්වල තවමත් මාරාන්තික බවක් පවතින අතර, බොල්ෂෙවිකයන් ප්රාග්ධනයේ ඇතැම් සහතික කිරීම් ප්රතික්ෂේප කළත්, ඔවුන් ජීවමාන නිත්ය චින්තනය අත්හරින්නේ නැත.
ග්රම්සි මෙහිදී බොල්ෂෙවික් විප්ලවයේ “මාරාන්තික බව” (fatality) එනම්, එහි ඓතිහාසික අනිවාර්යතාව (historical inevitability) ගැන කතා කරයි. බොල්ෂෙවිකයන් මාක්ස්ගේ ප්රාග්ධනය ග්රන්ථයේ “සහතික කිරීම්” (assertions) එනම්, ධනවාදයේ පරිණතභාවය (full development of capitalism) තුළින් සමාජවාදයට පිවිසිය යුතු යැයි කියන ආඥාදායක රාමුව ප්රතික්ෂේප කළහ. එහෙත්, ඔවුන් මාක්ස්වාදයේ “ජීවමාන නිත්ය චින්තනය” (living immanent thought) එනම්, එහි ගතික, සමාජ පරිවර්තනයට යොදාගත හැකි දෘෂ්ටිවාදාත්මක බලය අත්හරින්නේ නැත.
සරලව කිවහොත්, ඔවුන් ‘මාක්ස්වාදීන්’ නොවේ. ඔවුන් ස්වාමියාගේ කෘතියෙන් ආඥාදායක සහ අවිවාදිත සහතික කිරීම් පිළිබඳ බාහිර මූලධර්මයක් ගොඩනඟා නැත.
බොල්ෂෙවිකයන් “මාක්ස්වාදීන්” (orthodox Marxists) ලෙස ලේබල් නොකළ හැකි බව ග්රම්සි කියයි, මන්ද ඔවුන් මාක්ස්ගේ කෘතියෙන් (විශේෂයෙන් ප්රාග්ධනය) දෝෂසහිත දෘෂ්ටිවාදාත්මක හෝ අවිවාදිත (indisputable) මූලධර්මයක් (external doctrine) ගොඩනගා නැති බැවිනි. ඔවුන් මාක්ස්වාදය ප්රායෝගික (practical) ලෙස භාවිතා කළහ, රුසියාවේ ආර්ථික හා සමාජීය තත්ත්වයන්ට (semi-feudal economy, war crisis) අනුව එය යොදා ගත්හ.ඔවුන් ජීවත් වන්නේ කිසිදා නොමියෙන, ඉතාලි සහ ජර්මානු විඥානවාදී චින්තනයේ අඛණ්ඩ පැවැත්මක් වන සහ මාක්ස් තුළ ධනාත්මක සහ ස්වාභාවිකව දූෂිත වී ඇති මාක්ස්වාදී චින්තනයයි.
ග්රම්සිට අනුව, බොල්ෂෙවිකයන් “ජීවත් වන්නේ” (live by) මාක්ස්වාදයේ ගතික, “කිසිදා නොමියෙන” (never-dying) චින්තනයෙනි. ඔහු මෙම චින්තනය ජර්මානු ( Hegel) සහ ඉතාලි ( Benedetto Croce) විඥානවාදී (idealist) චින්තනයේ අඛණ්ඩතාවක් (continuation) ලෙස දකියි. එහෙත්, මාක්ස් තුළ මෙම චින්තනය ධනාත්මකවාදී (positivist) සහ ස්වාභාවිකවාදී (naturalist) “ආක්රමණ” (encrustations) ලෙස එනම්, භෞතිකවාදයේ (materialism) යාන්ත්රික අර්ථකථන මගින් “දූෂිත” (corrupted) වී ඇති බව ඔහු තර්ක කරයි. බොල්ෂෙවිකයන් මෙම “දූෂිත” ආඥාදායක රාමුවෙන් බිඳී, මාක්ස්වාදයේ විඥානවාදී ආත්මය (idealist spirit) භාවිතා කළහ.
තවද මෙම චින්තනය ඉතිහාසයේ ප්රධාන සාධකයක් ලෙස අමු ආර්ථික කරුණු නොව, මිනිසා, මිනිසාගේ සමාජය, එකට එකතු වන, එකිනෙකා සමඟ වර්ධනය වන, මෙම සම්බන්ධතා (ශිෂ්ටාචාරය) හරහා සාමූහික සමාජ කැමැත්තක් වර්ධනය කරන, සහ ආර්ථික කරුණු තේරුම් ගෙන ඒවා ඔවුන් කැමති පරිදි විනිශ්චය කරන මිනිසුන් අතට ගනී…”
ග්රම්සි මෙහිදී ඉතිහාසයේ ප්රධාන ගමන් මඟ ආර්ථික කරුණු (raw economic facts) මත නොව, “මිනිසා” (man) සහ “මිනිසාගේ සමාජය” (human society) මත රඳා පවතින බව තර්ක කරයි. මිනිසුන් එකිනෙකා සමඟ “එකතු වන” (unite) සහ “වර්ධනය වන” (evolve) බවත්, මෙම සම්බන්ධතා හරහා “ශිෂ්ටාචාරය” (civilization) තුළ සාමූහික සමාජ කැමැත්ත (collective social will) ගොඩනැගෙන බවත් ඔහු කියයි.
මෙම කැමැත්ත ආර්ථික කරුණු “තේරුම් ගෙන” (comprehend) සහ “විනිශ්චය කරයි” (judge), එමඟින් ආර්ථිකයේ “එන්ජිම” (engine) බවට පත්වේ.
සාමූහික කැමැත්ත ආර්ථිකයේ “එන්ජිම” බවට පත්වන බව ග්රම්සි තර්ක කරයි, එය “වෛෂයික යථාර්ථය” (objective reality) එනම්, සමාජ-ආර්ථික තත්ත්වයන් හැඩගස්වයි. මෙම කැමැත්ත “ජීවත් වන” (living), “චලනය වන” (moving), සහ “දැවෙන ටෙලූරික් චරිතයක්” (fiery telluric character) එනම්, ගතික, බලවත්, සහ පරිවර්තනීය බලවේගයක් ලබා ගනී. එය “කැමැත්ත කැමති තැනට” (wherever the will desires) යොමු කළ හැකි බව ඔහු කියයි, එනම්, මිනිසුන්ට ඔවුන්ගේ ඉරණම තමන්ගේ චින්තනය සහ කැමැත්ත මගින් හැඩගස්විය හැකිය. ග්රම්ෂි විසින් මාක්ස්වාදයේ භෞතිකවාදී රාමුව එනම්, ඉතිහාසය ආර්ථික කරුණු (economic facts) මත රඳා පවතින බව කියන තර්කය විවේචනය කරයි. ඒ වෙනුවට, ඔහු ඉතිහාසයේ ප්රධාන සාධකය ලෙස “මිනිසා” (man) සහ “සාමූහික කැමැත්ත” (collective will) ඉදිරිපත් කරයි.
බොල්ෂෙවිකයන් රුසියාවේ විප්ලවය ගෙන ආවේ මාක්ස්වාදයේ ආඥාදායක රාමුව අනුගමනය කිරීමෙන් නොව, එහි ජීවමාන චින්තනය ජර්මානු (Hegelian) සහ ඉතාලි (Crocean) විඥානවාදයේ බලපෑම් ඇතුළත් කොට භාවිතා කිරීමෙනි. මෙම චින්තනය ඉතිහාසය හැඩගස්වන ගතික බලවේගයක් ලෙස ඔහු දකියි, එය ආර්ථික තත්ත්වයන්ට යටත් නොවේ.
මෙම ඡේදය ග්රම්සිගේ පසුකාලීන සංකල්පවලට විශේෂයෙන් සංස්කෘතික හෙජමෝනිය (cultural hegemony) පදනමක් සපයයි. ඔහුට අනුව, සමාජවාදී චින්තනය ජනතාවගේ සිතුවිලි හැඩගස්වා, ඔවුන්ගේ සාමූහික කැමැත්ත එකතු කරන අතර, එමඟින් ඉතිහාසයේ ගමන් මඟ වෙනස් කරයි.
බොල්ෂෙවික් විප්ලවය (1917) සිදුවන විට, රුසියාව පළමු ලෝක යුද්ධයේ (1914-1918) අර්බුදයෙන් පිරිපුන් විය. ආර්ථික අවපාතය, සාගතය, සහ යුද්ධයේ විනාශය ජනතාවගේ කලකිරීම උත්සන්න කළේය. මාක්ස්ගේ ඓතිහාසික භෞතිකවාදයට අනුව, රුසියාවේ ආර්ථික තත්ත්වයන් (semi-feudal economy) සමාජවාදී විප්ලවයකට සූදානම් නොවුණි, මන්ද ධනවාදය තවමත් පූර්ණ ලෙස වර්ධනය වී (fully developed) නොතිබුණි. එහෙත්, බොල්ෂෙවිකයන්, ලෙනින්ගේ නායකත්වය යටතේ, මෙම රාමුවෙන් බිඳී ගියහ. ඔවුන් යුද්ධයේ අර්බුදය සහ සමාජවාදී අදහස් (propaganda) භාවිතා කරමින්, රුසියානු ජනතාවගේ සාමූහික කැමැත්ත එකතු කර, බලය අල්ලා ගත්හ. ග්රම්සි මෙය “ප්රාග්ධනයට එරෙහි විප්ලවය” ලෙස හඳුන්වන්නේ, එය මාක්ස්වාදයේ ආඥාදායක රාමුව ඉක්මවා ගිය බැවිනි.
ග්රම්සි බොල්ෂෙවිකයන් මාක්ස්වාදය ගතික චින්තනයක් ලෙස භාවිතා කළ බව තර්ක කරයි. ඔවුන් රුසියාවේ විශේෂිත තත්ත්වයන්ට (war crisis, semi-feudal economy) අනුව එය යොදා ගත්හ. ඉතිහාසය හැඩගස්වන්නේ ආර්ථික කරුණුවලට වඩා මිනිසුන්ගේ සාමූහික කැමැත්ත බව ග්රම්සි ඉස්මතු කරයි. බොල්ෂෙවිකයන් මෙම කැමැත්ත එකතු කර, ආර්ථික යථාර්ථය හැඩගස්වා, විප්ලවය සාක්ෂාත් කළහ.මේක පුළුවන් නම් පලකරන්න මැන්ඩිස්
Mandis Murrukkuwadura
