Mandis Murrukkuwadura:
1906 දී ප්රථම වරට ලියැවී ප්රකාශයට පත් වූ මැක්සිම් ගෝර්කිගේ “අම්මා” කෘතිය, එහි ප්රකාශනයෙන් පසු විවිධ ප්රතිචාර සහ විවේචනාත්මක ඇගයීම්වලට ලක්වී තිබේ. රුසියානු ඉතිහාසයේ නොසන්සුන් සමයකදී විප්ලවවාදී කම්කරුවන් වටා කතාව ගෙතී ඇත. විශේෂයෙන්ම කැපවූ මවකගේ දෘෂ්ටිකෝණයෙන් කම්කරු පන්තියේ අරගලය පිළිබඳ එහි විචිත්රවත් නිරූපණය නිසා සුප්රසිද්ධ මෙම නවකතාව, සමාජ සත්තා යථාර්ථවාදයට ගෝර්කිගේ තිබු කැපවීම පිළිබඳ වැදගත් සාක්ෂියක් ලෙස සැලකේ.
විප්ලවවාදී ව්යාපාරය නිරූපණය කිරීම සහ එහි ප්රධාන චරිතය වන “අම්මා”ගේ නිරුපනය පිළිබඳව මෙම පොතට ප්රශංසාව සහ විවේචන යන දෙකම ලැබී ඇත. බොහෝ පාඨකයන් සහ විචාරකයින් ගෝර්කිගේ යථාර්ථය පිළිබඳ කැපී පෙනෙන නිරූපණය අගය කර ඇති අතර, නවකතාව යථාර්ථවාදයේ හොඳම උදාහරණයක් ලෙස විස්තර කර ඇත. ප්රධාන චරිතයේ වර්ධනය බොහෝ විට සුවිශේෂී ලෙස සලකනු ලබන අතර, කතාව නිර්වචනය කරන චිත්තවේගීය තීව්රතාවය සහ දැඩි ආශාව එයින් ග්රහණය කර ගනී. චිත්තවේගීය බව, දුක් වේදනා සහ අරමුණ පිළිබඳ හැඟීමෙන් පිරුණු නවකතාවේ දර්ශන ප්රේක්ෂකයන්ගේ සිත් තුළ ගැඹුරට කාවැදී ඇති අතර අදටත් පාඨකයන් අතර එයට හොඳ ප්රතිචාරයක් ලැබෙ.
අනෙක් අතට, “අම්මා” පොත විවේචනයෙන් තොර නොවීය. සමහර විචාරකයින් එහි තේමාවන් නූතන සන්දර්භය තුළ යල් පැන ගිය ඒවා ලෙස සලකන අතර, නවකතාවේ වාතාවරණය, සංකීර්ණ චරිත සහ සාහිත්යමය හැකියාවන් නොමැති බව තර්ක කරති. තවත් සමහරු විශ්වාස කරන්නේ ගෝර්කි සමාජ මතවාදයට වැඩි බරක් තබන බවත්, පුද්ගලික මානව අත්දැකීම්වලට වඩා ජනතාවගේ දේශපාලන අවබෝධය කෙරෙහි කතාව කේන්ද්රගත කරන බවත්ය. ඊට අමතරව, පොතේ මන්දගාමී ආඛ්යාන වේගය සමහරක් පාඨකයන්ට එය එතරම් සිත්ගන්නාසුළු නොවන බවට හේතුවක් ලෙස දක්වා ඇත.
මෙම නවකතාවේදී ගෝර්කි විසින් රුසියානු කර්මාන්ත ශාලාවක සේවය කරන, දුප්පත්කම, කුසගින්න සහ වෙනත් බොහෝ දුෂ්කරතාවලට මුහුණ දෙන කාන්තාවකගේ දුෂ්කර ජීවිතය නිරූපණය කරයි. එහි ප්රධාන චරිතය වන පෙලගේයා නිලොව්නා ව්ලසෝවා, ප්රචණ්ඩ බේබද්දෙකු වූ තම සැමියා සමඟ දුෂ්කර ජීවිතයක් ගත කරයි. ඔහු නිතරම ඇයට පහර දී, ඇගේ පුත් පාවෙල් ව්ලසොව්ව ඇති දැඩි කිරීමේ වගකීම ඇයටම පවරයි. ටික කලකට පසු ඇගේ සැමියා අනපේක්ෂිත ලෙස මිය යයි.
පළමුව, පාවෙල් තම පියා මෙන් හැසිරීමට පටන් ගනී. ඔහු බීමත්ව, ගොත ගැසීමට පවා පටන් ගනී. නමුත් ඉක්මනින්ම ඔහු විප්ලවවාදී කටයුතුවලට සම්බන්ධ වූ විට සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වේ. ඔහු බීමත්කම නවතා දමා දේශපාලන පොත් සහ මිතුරන් තම නිවසට ගෙන ඒමට පටන් ගනී. අධ්යාපනයක් නොමැති සහ දේශපාලන දැනුමක් නොමැති නිලොව්නා තම පුතුගේ මෙම නව වෙනස් වීම් ගැන අනාරක්ෂිත බවක් සහ බියක් හට ගනී. කෙසේ වෙතත්, ඇය හැකි සෑම ආකාරයකින්ම තම පුතාට සහාය වීමට ඇය තීරණය කරයි.
පාවෙල් කතාවේ ප්රධාන විප්ලවවාදියෙකු බවට පත් වේ, ඔහුගේ මිතුරන් වන රජයත් එහි නීතියත් අවලංගු කරන අරාජික අදහස් ඇති ගොවි ප්රචාරකයෙකු වන රිබින් සහ සමාජවාදී ජාත්යන්තරවාදය විශ්වාස කරන යුක්රේන ජාතිකයෙකු වන ඇන්ඩ්රේ නකොඩ්කා සමඟ එක්ව විප්ලව වාදී දේශපාලන කටයුතු වල නිරත වෙයි. කෙසේ වෙතත්, නවකතාවේ ඇත්තේ නිලොව්නා වන ඔහු ගේ මව ගැනයි.තම පුතාට ඇති දැඩි ආදරයෙන් මෙහෙයවනු ලබන ඇය, තම නොදැනුවත්කම සහ බිය දුරු කරමින් ක්රමක් ක්රමයෙන් විප්ලවවාදී ව්යාපාරයේ කොටසක් බවට පත්වේ. ඒ නිසා ඇයව “අම්මා”හි සැබෑ වීරවරිය ලෙස සැලකේ.
අවසාන වශයෙන්, මැක්සිම් ගෝර්කිගේ “අම්මා” කෘතිය විප්ලවය, පන්ති අරගලය සහ මාතෘ ශක්තිය ගවේෂණය කිරීම තුළින් සමාජ යථාර්ථවාදයේ සම්ප්රදායට කල් පවතින සලකුණක් තබමින්, විවිධ විවේචනාත්මක අදහස් තිබෙන කෘතියක් ලෙස ඉදිරිපත් කොට තිබේ. එහි වේගය සහ තේමාත්මක නූතනත්වය පිළිබඳ විවාදයන් පවතින අතර, එහි සාහිත්යමය සහ සංස්කෘතික උරුමය යථාර්ථවාදී ප්රබන්ධයේ කොඳු නාරටිය ලෙස අදටත් පවතී.
Mandis Murrukkuwadura
